گزارش کوتاه- شناسایی قارچ‌های عامل پوسیدگی ریشه چغندرقند و تعیین پراکندگی آن‌ها در استان کرمانشاه

قارچ‌های بیماری‌زای بسیاری سبب ایجاد پوسیدگی ریشه چغندرقند در مراحل مختلف می‌شوند. در بین آن‌ها Rhizoctonia spp.  سبب پوسیدگی‌های طوقه و ریشه، پوسیدگی خشک و پوسیدگی بنفش ریشه می‌شود (Whitney and Duffos 1986). پوسیدگی ریشه توسط قارچ Phytophthora drechsleri Tucker در مزارعی که ریشه چغندر در معرض رطوبت بیش از حد معمول خاک قرار دارد، مشاهده شده‌است (Habibi 1975). قارچ Fitzp. (Edson) Pythium aphanidermatum  به‌عنوان یکی از عوامل فساد بذر، مرگ گیاه‌چه و پوسیدگی ریشه در ایران شناخته شده‌است (Ahmadinejad and Okhovat 1976). از قارچ Rhizopus  arrhizus  Fischer به‌عنوان یکی از عوامل پوسیدگی طوقه چغندرقند در ایران نام برده شده‌است (Habibi 1977). به‌منظور شناسایی و تعیین پراکنش قارچ‌های بیماری‌زا در مزارع چغندرقند استان کرمانشاه طی سال‌های 1377 و 1378 بررسی‌هایی انجام گرفت. در این مطالعات از تعداد 41 مزرعه در مناطق مختلف استان در حوزه کارخانه‌های قند اسلام‌آباد غرب و بیستون بازدید به‌عمل آمد. در هر مزرعه اطلاعاتی از قبیل نوع تناوب، روش کاشت، منبع آب آبیاری و شدت بیماری ثبت شد. از هر مزرعه 2 تا 5 ریشه از بوته‌های بیمار انتخاب شد و در آزمایشگاه مورد بررسی قرار گرفت. هم‌چنین از هر مزرعه، مقداری خاک برای تعیین رابطه خصوصیات خاک با شدت بیماری جمع‌آوری شد. از ریشه‌های بیمار، 98 جدایه قارچ جدا شد. اغلب این جدایه‌ها به جنسFusarium  تعلق داشت. سایر جدایه‌ها شامل  Rhizoctonia solani، Rhizoctonia Binucleate ، Phytophthora drechsleri، Pythium aphanidermatum، Rhizopus arrhizus، Rhizopus stolonifer، Macrophomina phaseolina، Phoma betae، Mucor spp. و Geotrichum sp. بـودند. در آزمــایــش اثــبــات بیــمـــاری‌زایی گــونه‌هــای R. solani، P. drechsleri، P. aphanidermatum  و R. arrhizus  علایم مشخص بیماری و پوسیدگی را ایجاد کردند و سایر گونه‌ها در شرایط موردآزمایش علایم بیماری را به‌وجود نیاوردند. در ارتباط با خصوصیات خاک مرزعه، درصد اشباع خاک با شدت علایم تا حدودی مرتبط بود. بقیه فاکتورها با شدت علایم رابطه‌ای نداشتند. شکل 1 پراکندگی قارچ‌های عامل پوسیدگی ریشه چغندرقند در استان کرمانشاه را نشان می‌دهد.